Schroefas reparatie ms Fram, Nov. 2002
MotorMaas BV
scheepswerf SCHRAM Bolnes
Begin van het vaarseisoen 2002 ontdekten we dat het schip steeds
water maakte en vooral na wat vaaruren. Na onderzoek bleek in juli '02 het water via de
glan het schip binnen te komen.
Een afspraak bij de werf SCHRAM te Ridderkerk werd gemaakt.
Gelukkig kon het schip vlak voor het grote kamp NaWaKa nog even droog gezet worden.
Al snel bleek dat de as bij de schroef behoorlijk wat speling had
van ruim 1,5mm. Dit is veel te veel voor een as van 8cm doorsnede. Een nood oplossing werd
gedaan door een rubberen mof over de as te plaatsen tussen schroef en schip. Ook werden er
3 nieuwe vetpakkingen geplaatst. De oude waren ook erg slecht en verhard. Het lekken werd
zodoende gestopt.
Dinsdag 26 nov '02 konden we weer droog gezet worden bij de werf
SCHRAM.
Het gehele achteronder was al leeggehaald en de vloer open gelegd.
Dit omdat we een middenmotor hebben en het roer zodanig is geplaatst dat we de as naar
binnen toe moeten verwijderen.
Nadat de schoef en de lagerbus waren verwijderd en ook de tussen
as, kon de eindas uit de koker worden getrokken. Al snel zagen we het drama. In de koker
zit op de 2 uiteinden de lagerbussen. Buiten in de losse bus zitten 2 bronzen bussen en
binnen 1 bronzen en dan de 5 vetpakkingen voor de waterafdichting. Van het buitenlager had
de laatste tijd alleen maar de binnenste bus nog wat gedaan. De buitenste bus was flink
bruin wat inhoud dat deze warm geweest is. Ook op de as was goed de slijtage te zien. De
expert van het bedrijf Motor Maas te Ridderkerk werd erbij gehaald.
Na overleg besloten we om de schroefas op te lassen en de
buitenbus van nieuwe bronzen bussen te voorzien. Het binnenlager hebben we laten zitten.
De bus is ingegoten in het beton en is niet fatsoenlijk te verwijderen. Gezien de staat
van het lager en het aantal vaaruren per jaar met een laagtoerige motor kan deze nog wel
even mee. Wel is het verstandig om de vetsmeerleiding weer aan te sluiten die in het
verleden een keer is verwijderd om een of andere reden. Ook het eerste steunlager van de
tussen as staat niet zo ver weg dus dat moet goed gaan. De schroefas moest met de hand uit
het achteronder gewerkt worden omdat de kraan van de werf stuk was. Met 4 man lukte dit
net aan. Zo'n as van 3 meter weegt denk ik 200kg. Met een loopkarretje de as naar de
draaier gebracht.
vetleiding weer op de bus aangesloten.
De vetleiding kon pas weer aangesloten worden nadat er een stevig
uurtje met een 10 kg "kango" beitelhamer was gestoeid.
Lagerbus
binnen met de aandruk flens voor de pakking.
(De pakking bestaat nog uit 5 ringen vettouw van 2cm in het
vierkant. Deze worden met een flens aangedrukt zodoende ontstaat een waterdichte
afdichting)
De 2 steunlagers voor de tussen-as werden ook meegegeven om ze
netjes weer schoon te draaien. De lagers hebben nog gegoten lagers van witstaal. Deze
lagers worden gesmeerd middels een bakje olie op het lager met een katoen touwtje. Voor de
vaart moeten deze dus met het olie kannetje van olie worden voorzien. Donderdag bleek dat
hier geen eer meer aan te behalen viel. Ook deze waren practisch en op sommige plaatsen al
door. Deze moesten dus ook geheel opnieuw worden ingegoten en uitgedraaid. Dus de tussen
as moest ook het schip verlaten. Deze is ruim 4 meter! Tjonge wat was dat sjouwen om die
op de kant te krijgen met 4 man. Ook deze wordt afgedraait daar zeker het 2e steunlager al
aardig wat schade had aangebracht op de as.
Even uitblazen Links Eef, rechts Ik (Maurice)
De schroefas is weer klaar.
Twee zaken zijn goed te zien.
1. Op de schroefas is goed te zien dat deze aardig ingeroest is
bij het begin van het buitenste lager. Eerst zie je konisch de plaats van de schroef, dan
een stukje slecht tussen schroef en schip, dan het eerste stukje nog slecht.Het maximale
toelaatbare is opgelast op de schroefas en is deze nog maar net aan op maat gemaakt.
2.De foto daar naast is de buitenbus te zien met de 2 nieuwe
bronzen bussen. Een van de oude staat er los bij. Op de as is het cijfertje 0,75 te lezen.
Dit is de slingering van de as op dat punt. En zo waren er nog wat waardes van 0,34 en
0,45 etc. De draaier schudden zijn hoofd toen deze met zijn micro meter de slingering van
de as aan het opmeten was. Die is krom was zijn konstatering. Ik schrok me rot. De baas
erbij gehaald. Deze legde zijn hand op de schouder van de draaier met de
melding."Laat even al je principes varen en vraag je af waar je het voor doet. Het is
een hobby schip met een laagtoerige moter en gemiddeld 300 vaaruren per jaar".
En zo is het maar net. Geld voor een nieuwe as dat hebben we niet zo even liggen.
Het was dus geen enkel bezwaar. Wel de as dikte, deze was nog maar
net aan. De vaklui hebben pracht werk afgeleverd en hebben de zaak netjes voor ons in orde
gebracht.
De tussenas en het een ingelopen lagervlak van deze.
Werkoverleg en tussenas op weg naar de draaier.
De zaterdag 30 nov gebruikt om de schroefas met de nieuwe lagerbus
weer in het schip te plaatsen. De bus had in het verleden een keer schade opgelopen en was
de flens aan de bovenkant afgebroken en moest middels een beugel weer vastgelast worden
aan het schip. De oude onderbout hebben we ook maar direct vervangen. De bout bleek een
M24 te zijn en dus een zodanige tap opgezocht om het schroefdraad in het schip te
reinigen. Dat viel niet mee. Passen, meten, draaien.. erg ver wilde de tap niet en het
draad komen. We zijn bij 1,5 cm draad gestopt en de nieuwe bout op maat gezaagd. Ik
bedacht mij nl. dat het schip wel meer engelsdraad heeft hier en daar. Vermoedelijk heeft
in het verleden hier dus een engelse bout in gezeten. Zo ben je met een enkele bout toch
weer een 1,5 uur zoet. Daarna de rubberen mof en schroef geplaatst.
reserve
schroef
De schroef ziet er wat klein uit in deze omgeving. Toch is deze 1m
in doorsnede. De grote ruimte is omdat er vroeger een veel grotere schroef onder zat
i.v.m. de toenmalige stoommotor. De stoommotor had een lager toerental en dus zat er een
grotere schroef onder.
De Hak levert ons nog wel eens problemen op in wat ondiepere
wateren. Ze steekt een 30cm dieper dan het schip zelf. Hak 180, schip midden 150.
Terzijde:
De reserve schroef bleek in 2000 na een flinke poetsbeurt toch een
bronzen te zijn. Het is de originele Heen en Weer 3 schroef (de Fram dus nu). Dat stond er
nl. op bij de aanschaf van het schip in 1969. Men zou verwachten en zo is ook het verhaal
tot 2000 gegaan dat het hier om een ijzeren schroef ging. Dit omdat vroeger de maas nog
wel eens vol ijs lag en de veerbootjes toch moesten varen. Er werd dan een ijzeren schroef
er onder gehangen. Brons zou immers stuk gaan door het ijs. (Daarom ook zo'n vorm van de
kop en dikke punt) Ik vermoed dus dat de schroef afkomstig is van een van de oude heen en
weer's welke gesloopt zijn en men de ijzeren gewisseld heeft voor een bronzen toen wij het
schip overnamen.
Maandag 2-12-02 hebben we met man en macht de tussen-as weer in
het schip geplaatst. Hoewel de 2 steunlagers nog niet gereed waren hebben we toch de as op
zijn plaats gezet. Wel ondersteund ivm doorzakken. Ik had vandaag de mankracht kunnen
regelen.
De tussenlagers worden bij een speciaal bedrijf opnieuw ingegoten
en daar is nu het wachten op.
De tussenas van een dikke 200kg over het dok in het achteronder
gedragen. Met 6 man konden we de as aardig in bedwang houden.
5 dec 2002:
De 2 ingegoten steunlagers. Vers van de gieter. Alles is nog ruw
en moet aan alle kanten nog op maat worden gemaakt. De draaier melde dat hij er nog wel
even zoet mee is. Niets is ook maar enigzins recht om als referentie in aanmerking te
komen. Van de onderzijde is de steun vlak gedraaid nu zodat in ieder geval het lager vlak
staat. Dan moeten de kopse kanten afgedraaid worden om het middelpunt van de lagers weer
terug te vinden. Van de bovenkap moet ergens een referentie punt gemaakt worden en ook
geheel aan alle kanten worden pasgedraaid.
Kortom nog een hels karwei. We wachten rustig af.
Inmiddels drijft het schip wel weer en heel voorzichtig even
verder op aangemeerd want ik heb geen steunlagers om de as in toom te houden.
9-12-'02
De tussenlagers zijn klaar. Was wel een klus geweest maar
resultaat mag er zijn.
nieuw ingegoten
tussenlagers
Plaatsen
lagers
En dan het lastige karwei terug plaatsen van de lagers en in lijn
brengen. Men ziet op de foto al dat we al één probleempje hadden met richten, de
bevestigingsgaten kwamen niet meer overeen met de zitting. De oplossing was om in de
stoelen sleuven te fresen. Zodoende konden we de lagers in het midden van de as krijgen.
Het laatste lager daar moest nog 2/10 van de zitting af want deze zat net iets te vast
onder de as.
Enfin de zaak zit er netjes in en de as loopt netjes vrij. Met de
koppeling maar heel even aan en weer los blijft de as mooi even doorlopen.
De klus is geklaard en na 's avonds een proefvaart gemaakt te
hebben liep niets warm. I.v.m. het hoge water en de stevige vorst besloten we om het schip
's ochtens om 04.00u terug te varen naar de thuishaven. En dat was koud, de trossen waren
stijf bevroren om de bolders! Ons schip is niet ingesteld op koud weer en met een tochtig
stuurhutje viel het niet mee. 's ochtens
dan ook direct al het water afgetapt en het schip winter klaargemaakt.
De ms "Fram" tijdens zonniger dagen...
